In welke mate verschilt de huurdiscriminatie tussen gemeentes in België?

In welke mate verschilt de huurdiscriminatie tussen gemeentes in België? We konden deze vraag beantwoorden door de data van 5782 correspondentietesten van verschillende voorgaande studies naast elkaar te leggen, aan te vullen met nog niet gepubliceerd materiaal en diepgaand te analyseren.  Op die manier hadden we zicht op het niveau van etnische discriminatie op de private huurwoningmarkt in 46 gemeentes in België.

Correspondentietesten zijn de geschreven versie van praktijktesten, waarbij makelaars en verhuurders worden aangeschreven voor dezelfde huuradvertentie door twee kandidaten. Beide kandidaten zijn gelijkaardig op alle relevante criteria met uitzondering van hun etnische afkomst: de ene kandidaat had een Marokkaans klinkende naam, de andere kandidaat had een Belgisch klinkende naam. De makelaars en verhuurders werden in correct en beleefd Nederlands (in Vlaanderen) of Frans (in Brussel en Wallonië) gecontacteerd. Nadien vergeleken we hun reacties op beide kandidaten.

Onderstaande figuur geeft een overzicht van de nettodiscriminatiegraad in de grotere steden en gemeenten. Voor de kleinere gemeentes was de steekproef te klein om betrouwbare nettodiscriminatiegraden op het niveau van de gemeente te berekenen. Omdat particuliere verhuurders (= de eigenaars) en vastgoedmakelaars twee totaal verschillende sociologische groepen zijn, presenteren we de resultaten voor beide groepen apart.

De nettodiscriminatiegraad geeft het percentage weer van de advertenties waarin de kandidaat met een Marokkaanse naam niet werd uitgenodigd voor een plaatsbezoek van de huurwoning, terwijl de kandidaat met een Belgische naam wel werd uitgenodigd (en dat rekening houdend met een eventueel ongelijke behandeling op basis van toeval).

We kunnen onderstaande conclusies trekken:

• In lijn met voorgaande studies in binnen- en buitenland discrimineren vastgoedmakelaars significant minder dan particuliere verhuurders in quasi alle steden (enkel in Brugge en Kortrijk zijn de verschillen niet significant).

• Er zijn geen sterke communautaire of regionale verschillen in etnische discriminatie op de huurwoningmarkt. We kunnen dus niet spreken van een “racistisch Vlaanderen” versus “tolerant Wallonië”. In zowel Wallonië als Vlaanderen zijn er gemeenten met veel en met weinig huurdiscriminatie.

• Vastgoedmakelaars discrimineren wat meer in kleinere gemeentes op het platteland dan in de grotere steden. Ook hangt de discriminatie door makelaars samen met de etnische residentiële segregatie. Hoe meer een stad is gesegregeerd, hoe meer discriminatie door makelaars op de huurwoningmarkt.

• Particuliere verhuurders discrimineren minder in gemeenten met een hoger percentage etnische minderheden.

• Makelaars en verhuurders zijn ook zeer specifieke groepen in een gemeente. Ze zijn allesbehalve representatief voor de lokale bevolking, laat staan de kiesintenties van de inwoners.

• Hoewel de politieke coalitie van een gemeente niet samenhangt met het niveau van huurdiscriminatie, is de politiek niet machteloos. Een slim antidiscriminatiebeleid van de gemeente heeft een effect op etnische discriminatie. Dit is het meest duidelijk in Gent, maar voor een stuk ook in Antwerpen. Voor meer info, zie hier en hier.

• De algemene uitnodigingskansen van zowel Belgische als Marokkaanse kandidaten zijn hoger wanneer er relatief meer aanbod van private huurwoningen of sociale woningen in een gemeente is. Deze woningmarkt variabelen hebben echter geen invloed op het niveau van etnische discriminatie. Bij een betaalbare woningmarkt heeft iedereen dus baat.